1.56
[Note] Imitemur ergo Aratum, qui magnis de rebus
dicere exordiens a Iove incipiendum putat. [Note] Quo
Iove? aut quid habet illius carminis simile haec oratio? [Note] Tantum, inquit, ut rite ab eo dicendi principia capiamus, quem unum omnium deorum et hominum regem esse omnes docti indoctique † expoliri consentiunt. Quid? inquit Laelius. Et ille: Quid censes,
nisi quod est ante oculos? Sive haec ad utilitatem vitae constituta sunt a principibus rerum publicarum, ut rex putaretur unus esse in caelo, qui
nutu, ut ait Homerus, totum Olympum converteret
-- --
idemque et rex et pater haberetur omnium, magna
auctoritas est multique testes, siquidem omnis multos
appellari placet, ita consensisse gentes decretis videlicet principum, nihil esse rege melius, quoniam
deos omnis censent unius regi numine; sive haec in
errore inperitorum posita esse et fabularum similia
didicimus, audiamus communis quasi doctores eruditorum hominum, qui tamquam oculis illa viderunt, quae
nos vix audiendo cognoscimus. Quinam, inquit Laelius, isti sunt? Et ille: Qui natura omnium rerum pervestiganda senserunt omnem hunc mundum mente
ch. 37
1.58
Sed, si vis, Laeli, dabo tibi testes nec
nimis antiquos nec ullo modo barbaros. [Note] Istos, inquit, volo. [Note] Videsne igitur minus quadringentorum
annorum esse hanc urbem, ut sine regibus sit? [Note] Vero
minus. [Note] Quid ergo? haec quadringentorum annorum
aetas ut urbis et civitatis num valde longa est?
[Note] Ista vero, inquit, adulta vix. [Note] Ergo his annis
quadringentis Romae rex erat? [Note] Et superbus quidem. [Note] Quid supra? [Note] Iustissimus, et deinceps retro usque ad Romulum, qui ab hoc tempore
anno sescentesimo rex erat. [Note] Ergo ne iste quidem
pervetus? [Note] Minime ac prope senescente iam Graecia. [Note] Cedo, num, Scipio, barbarorum Romulus rex
fuit? [Note] Si, ut Graeci dicunt omnis aut Graios esse
aut barbaros, vereor, ne barbarorum rex fuerit; sin
id nomen moribus dandum est, non linguis, non Graecos
-- --
minus barbaros quam Romanos puto. Et
Scipio: Atqui ad hoc, de quo agitur, non quaerimus
gentem, ingenia quaerimus. Si enim et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt, utor
neque perantiquis neque inhumanis ac feris testibus.
ch. 38
